منابع تحقیق: فصل‌نامه فقه و تاریخ تمدن[1]

رتبه علمی: علمی – پژوهشی

صاحب امتیاز: دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

مدیر مسئول: دكتر عباسعلی تفضلی

سردبیر: دكتر عباسعلی تفضلی

مقالات آخرین شماره[2]

• نمودارهای اخلاقی و رفتاری امیرالمؤمنین حضرت علی علیه السلام

• اصل لزوم اجرای مجازات‌ها توسط مقام قضایی در فقه و حقوق ایران و حقوق فرانسه

• همسویی فقه با تحولات اجتماعی

• بررسی روابط دوستی بین دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن

• مبانی فقهی و احکام عزاداری در اسلام

• بررسی عوامل مؤثر در استقرار حاکمیت ممالیک بحری: دوره سلطنت قطز (658 - 655 ق/ 1260 –1257 م)

چکیده مقالات

شهادت ثالثه از بدعت تا وجوب[3]

اذان یکی از مهم‌ترین شعائر هویت‌بخش دین مبین اسلام دانسته می‌شود که از اعمال عبادی است. عنصر هویت‌بخش اذان در مذاهب اسلامی جلوه‌گر است که شاید مهم‌ترین آن در بین شیعیان، شهادت به ولایت امیرالمومنین علیه السلام است. عبادی بودن اذان که حذف و اضافه را در آن ناممکن می‌کند از یک سو و هویت‌بخش بودن اذان در امور اجتماعی از دیگر سوی، بر اهمیت این پرسش می‌افزاید که: «حکم فقهی شهادت ثالثه در اذان چیست؟» با توجه به مهم بودن این مسأله، پژوهش حاضر تلاش دارد تا با محوریت این پرسش که «دیدگاه فقه شیعه در مورد شهادت ثالثه در اذان چیست و به لحاظ تاریخی چه مسائلی را از سر گذرانده است» ضمن مرور احکام مختلف شهادت ثالثه، به برخی مباحث تاریخی و روایی بپردازد که با قطعی دانستن استحباب آن، وجوب شهادت ثالثه را تقویت می‌کند. با این توجه، این پژوهش در پاسخ به پرسش حاضر، با روش استنباط فقهی و مرور روایات، تلاش می‌کند با مرور احکام چهارگانه «عدم جواز ذکر شهادت ثالثه»، «جزئیت و مستحبی بودن آن»، «مستحبی بودن و عدم جزئیت آن» و در نهایت «وجوب ذکر آن» به تحلیل و بررسی هر یک از این احکام بپردازد و در نهایت با اثبات و قطعی دانستن استحباب ذکر شهادت ثالثه، وجه وجوب آن را نیز مورد بررسی قرار دهد.

تبیین واقعه و تاریخ غدیر و نقش آن در تربیت و تکامل انسان[4]

اولین انسانی که بر زمین هبوط کرد، حضرت آدم علیه السلام ولیّ و جانشین خدا بر روی زمین بود؛ پیامبران سیر کمالی داشتند و با توجه به نیاز بشر و بالا رفتن قدرت تفکر و تعقل، پیامبر کامل‌تری فرستاده می‌شد. تا در آخرالزمان که عقل بشر به اوج خودش رسید و بالاترین پیامبر به عنوان خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله برای بشر فرستاده شد؛ لذا ما این سیر کمالی را در تاریخ ولایت مشاهده می‌کنیم. غدیر غایت تداوم ولایت از آدم علیه السلام تا خاتم صلی الله علیه و آله، بلکه تکمله آن است. ما در این کار پژوهشی به روش کتابخانه‌ای، اسنادی، توصیفی و تحلیلی، ضمن تعریف مفاهیم اولیه و بررسی تاریخی غدیر، نقش و جایگاه غدیر را در تکامل انسان بررسی کرده و بازتاب این نوشتار که یک کار پژوهشی کاربردی است، تحلیل این مسأله است که هدف خلقت، رساندن انسان‌ها به کمال و سعادت حقیقی است و رسیدن به کمال نهایی، تنها از طریق ولایت امکان‌پذیر است. لذا، پذیرش ولایت بدین نحو لازمه‌ی صعود انسان به کمال بی‌نهایت است و اگر در مراحل پایین در پذیرش ولایت، پای انسان لنگ بزند، نخواهد توانست به مراحل بالا اوج بگیرد. ولایت‌پذیری‌های مراحل نخست (مانند احکام) مانوری برای رفع منیت و پذیرش ولایت حقیقی خداوند است و بهانه‌ای برای ایجاد ولایت پذیری محض می‌باشد.

نشانی: مشهد، قاسم‌آباد، میدان مادر، مجتمع علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، فصل‌نامه فقه و تاریخ تمدن.

سایت اختصاصی: jhc.sinaweb.net

------------------------

منابع تحقیق: دوفصل‌نامه آموزه‌های قرآنی[1]

رتبه علمی: علمی پژوهشی.

صاحب امتیاز: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

مدیر مسئول: حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر فرزانه.

سردبیر: دکتر حسن خرقانی.

شروع انتشار: زمستان 1380.

معرفی

نشریه آموزه‌های قرآنی در حوزه علوم قرآن، تفسیر، تاریخ تفسیر و معارف قرآنی فعالیت می‌کند. این نشریه از سال 1380 به صورت يكي از ويژه‌نامه‌هاي مجله تخصصي دانشگاه علوم اسلامي رضوي (الهيات و حقوق) منتشر مي‌شد. با توجه به لزوم اخذ درجه علمي براي اين نشريه، مجله‌ی مذكور به صورت دو فصل‌نامه و زير نظر سردبير و اعضاي هيأت تحريريه مستقل شروع به انتشار كرد و با تصويب كميسيون بررسي نشريات علمي كشور در پاییز و زمستان 1390موفق به دريافت درجه علمي پژوهشي شد.

اهداف و چشم انداز

y ارتقای سطح دانش صاحبنظران، کارشناسان، و علاقه مندان؛

y معرفی دستاوردهای جدید پژوهشی و ایجاد زمینه تبادل اندیشه؛

y ایجاد زمینه همکاری بیشتر بین پژوهشگران داخل و خارج کشور؛

y طرح مسائل علمی نو و گسترش مرزهای دانش؛

y ایجاد روحیه و انگیزه‌ی تحقیق در جامعه؛

y انتشار و انتقال یافته‌های علمی مراکز آموزشی و پژوهشی، بویژه یافته‌های اساتید، دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا؛

y کمک به مسأله‌یابی و حل مسائل علمی، در ارتباط با تنگناهای پیشرفت علمی، فرهنگی و اجتماعی کشور.

مقالات آخرین شماره:[2]

y فرايند شكل‌گيري نظام عمل صالح از منظر قرآن و روايات؛

y تبيين حقيقت عمل در قرآن با تكيه بر ديدگاه علامه طباطبايي؛

y الگويي قرآني براي سنجش دينداري در ايران؛

y نگاهي قرآني به نقش الگو در تربيت اقتصادي فرزندان؛

y معناشناسي واژه «مجنون» در قرآن كريم؛

y قاعده «تصويرپردازي هنري سيد قطب»، به تفكيك سوره‌هاي مكي و مدني، با محوريت سوره‌هاي مدثر و منافقون؛

y گفتگوي خداوند با جهنم؛ واقعيت يا تمثيل؛

y پيامدهاي انديشه‌هاي اخباريان در حوزه پژوهش‌هاي قرآني.

چکیده مقالات

آیۀ (عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ) و پیوند آن با دو مقولۀ «خودسازی» و «دیگرسازی» (با تکیه بر دیدگاه علامه طباطبایی)[3]

آیۀ شریفۀ (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ) در سورۀ مائده، از جمله آیات مشکل تفسیری است که در باب ارتباط آن با فریضۀ امر به معروف و نهی از منکر دیدگاه‌های گوناگونی وجود دارد. برخی، از نسخ حکم امر به معروف سخن گفته و شماری، تقیید و تخصیص آن حکم را از آیه فهمیده‌اند. در این میان نگارنده با نقد دیدگاه‌ها و ترجیح دیدگاه علامه طباطبایی، امر به معروف را از شئون و مصادیق اشتغال به نفس دانسته است. علامه با عنایت به مبنای حکمت متعالیه و حرکت جوهری، معتقد است: نفس، همان مسیر سلوک انسان و نه رهرو این مسیر است. مقصد و انتهای این مسیر تکوینی خدای متعال بوده و پیمودن آن برای همگان -اعم از مؤمن و کافر- اضطراری است. این رویکرد نسبت به آیه، ثمرات مهمی در عرصۀ خودسازی و تربیت نفس به همراه دارد که مورد واکاوی و بررسی قرار گرفته است.

شاخص‌هاي تمدّن اسلامي بر اساس آموزه‌هاي قرآن کريم[4]

مبنای اصلی منظومۀ فکری اسلام در ادارۀ جامعه بر خلاف دیگر مکتب‌ها، نه صرف آسایش؛ بلکه «سعادت» و «کمال» است. در نگاه قرآنی، یکی از شاخص‌های جامعۀ آرمانی، فرزانگی مردم آن در بُعد معرفت و حکمت و برخورداری از درکی عمیق و همه‌جانبه از همۀ حقایق هستی است؛ همچنان که داشتن فلسفۀ زندگی و ایمان به یک تکیه‌گاه اعتقادی معیاری دیگر در ساخت تمدن توحیدی و جامعۀ مطلوب اسلامی و تمایزبخش تمدن اسلامی از تمدن‌های غیر اسلامی است. سومین شاخص در تمدن اسلامی، بسط فضیلت‌های والای انسانی و ارزش‌های اخلاقی است و سر انجام آنکه برتری جامعۀ اسلامی در مظاهر مادی و برخورداری از اقتدار اقتصادی، صنعتی و دفاعی، از دیگر معیارهای تمدن در نگاه اسلامی ملاحظه می‌شود. نکتۀ اساسی در تحلیل و ارزیابی این شاخص‌ها آن است که سهم و وزن اصلی در این میان به حوزۀ نرم‌افزار تعلق داشته و عناصر ذاتی یک جامعۀ مطلوب، پیشرفته و پویندۀ مسیر سعادت، بعد مغزافزار آن است و نه بعد سخت‌افزار آن. بدین‌روی در تأسیس تمدن نوین اسلامی که هدف نظام اسلامی و مورد تأکید رهبر فرزانۀ انقلاب است، آنچه در خور اهمیت اساسی است، نگرشی استوار و متوازن و الهام‌یافته از اسلام و منابع اصیل اسلامی از سوی برنامه‌ریزان کلان کشور و ترسیم‌کنندگان نقشۀ این راه است.

سايت اختصاصي: paper.razavi.ac.ir

آدرس: مشهد، حرم مطهر دانشگاه علوم اسلامی رضوی.

------------------------

منابع تحقیق: دو فصل‌نامه صحيفه مبين[1]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي

صاحب امتياز: معاونت فرهنگي دانشگاه آزاد اسلامي

مدير مسئول: دكتر سيد طه هاشمي

سردبير: دكتر سيد بابك فرزانه

دوفصل‌نامۀ «صحیفۀ مبین» به مثابۀ کهن‌ترین نشریۀ علوم قرآن و حدیث کشور، از سال 1373ش تأسیس شده است. صحیفه مبین با هدف توسعۀ روش‌های پژوهش در مطالعات تاریخی و زبان‌شناختی قرآن و عترت و فرهنگ اسلامی به نشر اندیشه‌ها و پژوهش‌های قرآنی و حدیثی می‌پردازد. لذا هر مقاله‌ای که یک روش نوین پژوهش در این زمینه را ارائه کند، توسعه دهد، یا بومی‌سازی نماید، مطابق با رسالت مجله تشخیص داده خواهد شد.

مقالات آخرین شماره[2]

y بازخواني مفهوم «سدرة المنتهي» با رويكرد گفتماني؛

y مفهوم «الراسخون في العلم» در ادبيات فلسفي و آراي تفسيري ملاصدرا؛

y تاريخ‌گزاري حديث «اَولُ مَا خَلَقَ اللّهُ العقل...»؛

y ريشه‌شناسي واژه قرآني ظُلم و بررسي سير تحول معنايي آن تا عصر نزول قرآن كريم؛

y بازخواني مفهوم ربا در قرآن كريم بر پايه روش معناشناسي ساخت‌گرا؛

y ديدگاه‌هاي مختلف تفسيري در باره حيات برزخي.

چکیده مقالات

بازخواني مفهوم ربا در قرآن‌کريم بر پايه روش معناشناسي ساخت‌گرا[3]

در طول تاريخِ جهان اسلام، بحث‌هاي فراواني پيرامون مفهوم «ربا» ميان طيف‌هاي گوناگوني از انديشمندان از جمله مفسران، فقها، و اخيراً اقتصاددانان دنبال شده، و با اين حال، تلاش چنداني به منظور بازنمودن تصويري واضح از رباي رايج در جامعه عصر نزول با تكيه بر شواهد تاريخي صورت نگرفته است. مطالعه در اين باب مي‌تواند بستري مساعد براي فهم صحيح موضوع حكم فقهي «ربا» فراهم آورد. در مطالعه پيش رو براي نخستين بار اين مفهوم با بهره‌گيري از دانش معناشناسي، و رويكرد معناشناسي ساخت‌گرا كاويده مي‌شود. فرضيه بنيادين اين مطالعه آن است كه در قرآن كريم از دو گونه رباي متفاوت و نه يك گونه ربا سخن رفته است كه با يكديگر تفاوت بسيار دارند. آن گونه از ربا كه بر پايه دهش از روي ميل و خواست دروني شكل گرفته، تحريم نشده و به عكس، نوع دوم كه گرفتني از روي قهر و غلبه است، افزون بر آن كه تحريم گرديده، نوعي اعلان جنگ با خدا و رسول او تلقي شده است.

منصصات بر عموم و خصوص[4]

دو عنوان عام و خاص در متون تفسيري، فقهي و ادبي كاربردهاي زيادي دارد؛ خاصه اين دو اصطلاح اصولي و بلاغي در عبارات مفسران قرآن كريم، فراوان به كار رفته است؛ امري كه سبب اصلي آن توجه جدي اين عالمان به جايگاه بحث از عام و خاص در تفسير قرآن كريم است. محققان علوم ادبي در مواردي دريافته‌اند كه الفاظ و سياقاتي وجود دارد كه كلام را صريح در يكي از اين دو مي‌گرداند و احتمالات ديگررا منتفي مي‌سازد كه از آن در زبان عربي به منصِص تعبير مي‌شود. مي توان دوعنوان «مُنصِصات بر عموم» و «مُنصِصات بر خصوص» را بر اين موارد نام نهاد. اگر چه به كرات محققان به اين نكته اشاره كرده‌اند؛ ولي تاكنون هرگز آن را چون بحثي مستقل و دربرگيرنده جزئيات مسائلش نكاويده‌اند. تبيين و استقراي موارد آن و ارائه به صورت موضوعي مستقل، ضروري مي‌نمايد. در اين مطالعه به همين منظور كوشش شده است با توجه به آنچه علماي نحو و بلاغت بدان تصريح كرده‌اند و آنچه اشاره نكرده‌اند؛ ولي مي‌توان با تأمل در زبان عربي آنها را استقرا كرد، منصصات بر عموم و منصَصات بر خصوص براي نخستين بار همچون بحثي مستقل ارائه گردد.

نشاني: تهران، انتهاي بزرگراه شهيد ستاري شمالي، سازمان مركزي دانشگاه آزاد اسلامي، ساختمان فرهيختگان، طبقۀ دوم، پژوهشكدۀ قرآن و عترت

سايت اختصاصي: jsm.journals.iau.ir

------------------------

منابع تحقیق: دو فصلنامه قرآن شناخت[1]

منابع تحقیق: فصل‌نامه پژوهش تطبيقي حقوق اسلام و غرب[1]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي (علوم انساني)

دوره انتشار: فصل‌نامه.

صاحب امتياز: دانشگاه قم.

مدير مسئول: حجه الاسلام و المسلمین سيد حسن شبيري.

سردبير: حجه الاسلام و المسلمین عادل ساريخاني.

در این فصل‌نامه، مقالاتی انتشار می‌یابند که به صورت تطبیقی در یکی از عرصه‌های علوم قرآنی، معارف قرآنی، دیدگاه‌های تفسیری، اختلاف نظرها یا اشتراک نظرهای تفسیری بین شیعه و سایر فرقه‌های اسلامی یا بین دو فرقه یا دو مکتب یا مذهب از فرق، مکاتب و مذاهب اسلامی نگاشته شده باشد.

مقالات آخرین شماره[2]

y دوگانگی علت و موضوع و آثار آن از منظر فقه امامیه، حقوق ایران و فرانسه.

y تحلیل تطبیقی ماهیت و سبب پیدایش اعمال و وقایع حقوقی در حقوق ایران و فرانسه؛

y اندیشه ابن سینا: الهام‌بخش نظریه حقوق طبیعی آکویناس؛

y بررسی فقهی حقوقی تبلیغات تجاری گمراه کننده؛

y حق بر محیط زیست از منظر حقوق بشر بین المللی و اسلام؛

y بازاندیشی در تحقق دفاعیات کیفری اضطرار و اکراه در مصادیق مشتبه؛

y امکان‌سنجی اجرای نظریه حکمرانی خوب درجوامع اسلامی با تأکید بر جمهوری اسلامی ایران.

چکیده مقالات

تعارض تعریف قانونی عقد با بیع با رویکردی به فقه و حقوق غرب

مقاله حاضر به بررسی تعارض مواد 183 با ماده 338 ق.م. پرداخته است. سبب این تعارض نیز محور بودن تعهد در تعریف عقد در کنار تملیکی قلمداد شدن ماهیت بیع در قانون مدنی است؛ لکن از آن جا که این تعارض در سطحی وسیع‌تر میان تمامی عقود تملیکی مورد اشاره در قانون مدنی و تعریف عقد در قانون مدنی قابل طرح است، موادی دیگر از قانون مدنی نیز در حاشیه به چالش فرا خوانده شده‌اند و حتی این تکاپو به محدوده یکی از عقود غیر تملیکی یعنی نکاح نیز کشانده شده است. چنین تعارضی اگرچه در اکثر کتب قدمای حقوقدانان مدنی مطرح نشده است، ولی اکثر حقوقدانان برجسته معاصر و صاحب نام در زمینه حقوق مدنی با تأثر از مفهوم عقد در حقوق غربی به آن پرداخته و بعضاً با آن به عنوان یک تعارض پایدار (مستقر) برخورد کرده‌اند. تلاش ما در این جا معطوف آن بوده است که ضمن بررسی انتقادی نظرهای قائلین به این تعارض و معرفی راه حل‌های قابل ارائه در این باره، به مدد منابع قانون مدنی ایران به ویژه فقه امامیه و از طریق تبیین تفاوت مفهوم تعهد در حقوق غرب با آنچه در حقوق بومی ایران قابل معرفی است، این تعارض را موضوعاً منتفی معرفی کنیم و از این رهگذر، استواری قانون مدنی را به اثبات برسانیم.

بازاندیشی در تحقق دفاعیات کیفری اضطرار و اکراه در مصادیق مشتبه

اضطرار و اکراه، همواره در زمره‌ی دفاعیات قابل استناد در رفع مسؤولیت کیفری از اشخاص به شمار می‌روند. تمییز دو دفاع مزبور از یکدیگر به جهت ترتب آثار حقوقی متفاوت بر آنها امری اجتناب ناپذیر است. گاه در شمول این دو دفاع نسبت به برخی مصادیق تردید به وجود می‌آید که اعمال برخی ضوابط جهت دفع این تردید کارساز خواهد بود. این امر در شرایطی است که گاه هیچ یک از این ضابطه‌ها کارآمد نبوده و تعلق مصداق به دفاع مرتبط مستلزم استناد به یک اصل است. در این مقاله، ضمن مفهوم شناسی ضرورت، اضطرار و اکراه، از ثمره‌ی نزاع بحث شده و ضوابط مزبور که شامل وجود خطر و تهدید، وجود شخص ثالث، تعیین یا انتخاب عمل و اجرای تهدید توسط تهدید کننده، می‌باشند مورد بررسی قرار گرفته و به اصل اولیه در صورت بقای تردید پرداخته شده است. ضمن اینکه نهاد «اکراه موقعیت» که در حقوق غرب برای برون رفت از این موارد مشتبه تأسیس گردیده، مورد مطالعه قرار گرفته است.

سايت اختصاصي: csiw.qom.ac.ir

------------------------

منابع تحقیق: دو فصلنامه مطالعات ترجمه قرآن و حديث[1]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي (علوم انساني)

صاحب امتياز: دانشگاه تربيت مدرس

مدير مسئول: علي حاجي خاني

سردبير: سعيد نجفي اسداللهي

با توجه به اینکه قرآن و حدیث از مهمترین منابع فقه به شمار می روند درک صحیح معنا و مفهوم آنها می تواند نقش به سزایی در آراء فقهی داشته باشد. لذا فقیه در کنار قواعد اصولی باید با ریزه کاری های ترجمه قرآن و حدیث آشنا باشد تا بتواند درک صحیح و منطبق با واقع، از معانی قرآن و حدیث داشته باشد. مجله مطالعات ترجمه قرآن و حدیث از جمله نشریاتی است که به طور تخصصی به ترجمه پرداخته و سعی دارد در ضمن پرداختن به موانع و مشکلات ترجمه، اشکالاتی که در ترجمه های موجود وجود دارد بیان کرده سبک ها و روش های مناسب در ترجمه قرآن کریم را به مخاطب بشناساند.

اهداف

•تخصصی نمودن حوزه ترجمه ‌های قرآن و حدیث

•شناسایی سبک‌ها و روش‌های مناسب در ترجمه قرآن کریم و احادیث شریفه

•بررسی و نقد ترجمه‌ های قرآن کریم، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه، کتب روایی، ادعیه و تفاسیر قرآن با هدف انتقال شایسته مفاهیم آن‌ها به زبان مقصد

•بررسی موانع و مشکلات ترجمه در حوزه قرآن و حدیث و آسیب ‌شناسی آن

•شناسایی میزان کارایی نظریه‌های ترجمه در حوزه قرآن و حدیث

مقالات آخرین شماره:[2]

•چالش‌های ترجمه در باهم‎آیی‎های قرآنی (بررسی موردی: ترکیب‎های وصفی و اضافی)

•واکاوی سیر تحولی ترجمه قرآن‌کریم به زبان فرانسه براساس سطوح ساختاری، محتوایی و گفتمانی، با تکیه بر سوره مبارکه حجرات

•بررسی دلالت‌های ضمنی کلمه‎‌های فاصله‌ در ترجمه‌های فارسی قرآن کریم

•ریشه‏ یابی ماده «لبس» و نقش آن در فرآیند معادل‏ یابی در ترجمه‏ های فارسی و انگلیسی قرآن

•قرائت حفص در ترجمه های کهن فارسی قرآن کریم

•نقش و کارکرد تقابل های معنایی در ترجمه نهج البلاغه (مطالعه موردی ترجمه های دشتی، شهیدی، فقیهی، جعفری و فیض الاسلام)

•راهبردی زبان‌شناختی در ترجمه‌ قرآن از دیدگاه کارکرد نقش‌های زبان

چکیده مقالات:[3]

نقش و کارکرد تقابل های معنایی در ترجمه نهج البلاغه (مطالعه موردی ترجمه های دشتی، شهیدی، فقیهی، جعفری و فیض الاسلام)[4]

در زمینه‌ی تحلیل متن و درک مفاهیم دقیق آن می‌توان از ساز و کارهای فراوانی مدد جست که در این بین، توجه به تقابل‌های دوسویه بین واژگان، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در حوزه‌ی با هم‌آیی که یکی از مباحث بسیار مهم معنی‌شناسی به شمار می‌رود، تقابل‌های معنایی با انواع خاص خود می‌تواند مترجمان را به معنای دقیق واژگان متن رهنمون شود. بدین معنا که مترجم با شناخت تقابل‌های دوسویه‌ی بین واژگان جملات مقارن با یک‌دیگر، می‌تواند بسیاری از چالش‌های دست‌یابی به ترجمه‌ی دقیق را پشت سر بگذارد. از آنجا که کتاب گهربار نهج‌البلاغه سرشار از واژگان متقابل با یک‌دیگر می‌باشد، در این جستار در پی پاسخ به این پرسش هستیم که آیا مترجمان فارسی خطبه‌های نهج‌البلاغه در برگردان تقابل‌های دوسویه‌ی واژگانی به خوبی عمل کرده‌اند و تا چه اندازه بافت کلام را مورد اهتمام قرار داده‌اند؟ بدین منظور ابتدا به انواع با هم‌آیی واژگانی و تقابل‌های معنایی اشاره‌ای خواهیم نمود و در ادامه، فرازهایی از خطبه‌های نهج‌البلاغه را که حاوی چنین تقابل‌هایی هستند ارائه می‌نماییم و سپس به تبیین عملکرد ترجمه‌ها‌ی فارسی دشتی، شهیدی، فقیهی، جعفری و فیض‌الاسلام در انتقال معنای صحیح این تقابلات خواهیم پرداخت. برآیند این جستار نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، مترجمان با بی‌توجهی به جملات متقابل، از معنای دقیق دور شده‌اند و با در نظر گرفتن بافت کلام این نقیصه را می‌توان بر طرف نمود.

بررسی معانی مختلف حرف «لکنَّ» و نقد ترجمه های فارسی آن در قرآن کریم[5]

یافتن معنای بلاغی فرآیند استدراک در مشخص نمودن معنی آیات قرآن‌کریم اهمیتی فراوان دارد. این اهمیت هنگامی نمایانتر میگردد که مترجم بخواهد معنی واژه «لکنَّ» را به فارسی برگرداند. این واژه از حروف مشبهه بالفعل است و یکی از حروفی میباشد که میتوان با آن فرآیند استدراک را ارائه نمود. مترجم بدون فهم آیه و بیآنکه به تفاسیر و معانی بلاغی این حرف را بیابد در ترجمه آن اشتباه خواهد کرد. هدف این نوشتار بررسی جنبههای بلاغی موضوع «استدراک» در قرآن کریم بهویژه دریافت معنای «لکنّ» ناسخه میباشد. برای این منظور به تفاسیر مختلفی مراجعه و در سیاق آیات قرآن و معانی آنها دقت شد. لذا 17 آیه برگزیده شد که حرف «لکنّ» در آنها بکار رفته بود. همچنین 16 ترجمه از قرآن کریم به فارسی انتخاب گردید و با توجه به این ترجمهها و فرهنگلغتها، معانی این حرف در هریک از 17 آیه بررسی شد. در این راه تلاش شد تا با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی این ترجمهها نقد و در نتیجه معنایی دقیقتر از نقش این حرف وترجمه آیه ارائه شود. پس از بررسی آیات ترجمهشده مذکور، مشاهده شد که بسیاری از مترجمان ایرانی قرآن کریم در ترجمه «لکنّ» ابعاد زبانی و بلاغی آن را نادیده، و بیتوجه به نقش «تعلیل، تأکید واستدراک شبیه به استثنا»ی این حرف، تنها برای آن معادلهای چون (اما، ولی، لکن، و لکن، لیکن، و لیکن، بلکه، و...) در نظر گرفتهاند، بیآنکه نقش و معانی دیگر آن را در ترجمه آیات منعکس کنند.

نشاني: تهران ، تقاطع بزرگراه شهيد چمران و بزرگراه جلال آل احمد، دانشگاه تربيت مدرس، دانشكده علوم انساني، دفتر مجله مدرس

سايت اختصاصي: qhts.modares.ac.ir

-------------------------

منابع تحقیق: دوفصل‌نامه فقه و حقوق اسلامی[1]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي (علوم انساني)

دوره انتشار: دوفصل‌نامه

صاحب امتياز: دانشگاه تبريز

مدير مسئول: دكتر حسين فخر

سردبير: دكتر حيدر باقري اصل

شروع انتشار: 1389

اهداف

• انتشار مقالات علمی و پژوهشی در حوزه فقه و حقوق اسلامی؛

• ترویج هم‌اندیشی و برقراری ارتباط علمی بین مراکز مختلف دانشگاهی و مؤسسات پژوهشی؛

• معرفی یافته‌های جدید حقوقی جهت دسترسی جامعه حقوقی کشور و کمک به شکوفایی و بالندگی تحقیقات حقوقی.

مقالات آخرین شماره[2]

• مباني و آثار حقوقي به كارگيري ابزارهاي دفاعي در نهاد دفاع مشروع؛

• تأثير بيمه بر بازدارندگي حقوق مسئوليت مدني؛

• حريم خصوصي مقامات عمومي؛

• تحول رويكرد به تروريسم در اسناد بين‌المللي: خلأهاي حقوقي و پيامدها؛

• بررسي سود در تسهيلات مشروط بانكي؛

• بازگشت اعتدال به نظريه سوء استفاده از حق؛

• واكاوي نظريه بازي‌هاي دادرسي مدني با تأكيد بر بازي دادرسي همكارانه؛

• بررسي اختيار قاضي در تشخيص ارزش گواهي؛

• تأثير تدليس در نكاح و آثار آن؛

• ساز و كارهاي ناظر بر صيانت از قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران؛

• معيار بازشناسي عقد از ايقاع.

چکیده مقالات[3]

مطالعة تطبیقی تأثیر تقصیر زیان‌دیده بر مسئولیت مدنی در حقوق اسلامی و کامن‌لا[4]

قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده در حقوق رم یک دفاع کامل تلقی می‌شد و عامل ورود زیان با توسل بدان می‌توانست از مسئولیت مدنی به‌طور کامل معاف گردد. پس از آن، این قاعدۀ خشک و سخت به نظام‌های حقوقی رومی- ژرمنی و کامن‌لا راه یافت و تاکنون در نظام حقوقی کامن‌لا و بویژه انگلستان همچنان به حیات خود ادامه داده و یک دفاع کامل به ‌شمار می‌آید، ولی در ایالات متحده، رویۀ قضایی طی سالیان متمادی توانسته قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده را تعدیل کند و یا در برخی ایالت‌های ایالات متحده، قانون‌گذار با تصویب قوانین جدید این قاعده را حذف کرده است و قاعدۀ تقصیر مقایسه‌ای جایگزین آن شده است.

قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده به مفهوم رومی و حتی انگلیسی آن بی‌شباهت با قاعدۀ اقدام در فقه نیست و همانند قاعدۀ تقصیر زیان‌دیده، اقدام نیز مسقط ضمان دانسته می‌شود. با این‌همه باید دید آیا تقصیر زیان‌دیده و یا اقدام زیان‌دیده همیشه یک دفاع کامل و مسقط ضمان به شمار می‌رود و یا آنکه سبب تقسیم مسئولیت می‌گردد و در این صورت، مسئولیت چگونه تقسیم خواهد شد.

ثمن نامعیّن در قراردادهای پیش‌فروش موانع حقوقی و فقهی- راهکارها[5]

در بسیاری از قراردادهای پیش‌فروش اموال، به علّت طولانی بودن زمان تهیه و تولید، ثمن معامله تعیین نمی‌شود و محاسبة آن به زمان آینده موکول می‌گردد. در پیش‌فروش آپارتمان‌ها و اتومبیل چنین شیوه‌ای رایج است و در برخی مواقع تعیین ثمن از سوی تولید کننده صورت می‌پذیرد و در عمل موجب نزاع می‌شود. علاوه برآن طبق قاعدة سنّتی پذیرفته شده در فقه و قانون مدنی ما، میزان ثمن باید مقطوع و معین باشد و در غیر این صورت معامله باطل تلقّی خواهد شد. با توجّه به مشکلات ناشی از نامعین بودن ثمن از یک سو و موانع فقهی- حقوقی از سوی دیگر مقالة حاضر می‌کوشد تا با درک نیازهای روز و بررسی موضوع در فقه و حقوق ایران و نگاهی گذرا به حقوق خارجی و اسناد بین المللی، به راه حلّی دست یابد که امکان تعیین ثمن را در آینده و پس از انعقاد قرارداد فراهم سازد، بدون آنکه اصول و مبانی موضوع مورد تردید قرار گیرد.

نشاني: تبريز، بلوار 29 بهمن، دانشگاه تبريز، دانشكده علوم انساني و اجتماعي.

سايت اختصاصي: law.tabrizu.ac.ir

------------------------

منابع تحقیق: فصل‌نامه پژوهش‌های قرآنی[1]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي (حوزوي)[2]

دوره انتشار: فصل‌نامه.

شروع انتشار: 1374.

صاحب امتياز: دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم (شعبه خراسان رضوي)، مركز پژوهش‌هاي علوم اسلامي و انسانی.

مدير مسئول: سيدعباس صالحي.

سردبير: احمد آقايي زاده ترابي.

اهداف فصل‌نامه

1. گسترش فرهنگ قرآن در جامعه بویژه در میان قشر دانشور و متخصص.

2. تقویت و پیشبرد دانش‌ها و معارف قرآن در حوزه و دانشگاه و در میان اقشار فرهیخته کشور.

3. پر کردن خلأ تحقیقاتی موجود در بسیاری از زمینه‌های ناشناخته معارف و علوم قرآنی.

4. پاسخگویی به شبهات نو پیدا در زمینه قرآن، تفسیر و معارف قرآنی.

5. تلاش در جهت بهره‌وری بایسته از اندیشه‌های روزآمد قرآنی.

6. تربیت محققان و نویسندگان متخصص و صاحب نظر در رشته علوم و معارف قرآنی.

مقالات آخرین شماره[3]

y روش‌هاي به كارگيري قاعده جري و تطبيق در حوزه فهم قرآن؛

y چيستي تفسير تربيتي، (مبتني بر روش‌شناسي پژوهش در تفاسير و علوم تربيتي)؛

y شناخت آخرين سوره نازل شده و تأثير آن بر چگونگي تعامل با غير مسلمانان؛

y بررسي آيات دور كردن شياطين به وسيله شهاب سنگ؛

y ديدگاه فقه‌گرايانه مفسران در قصه حضرت يوسفعلیه السلام؛

y عروج حضرت عيسي علیه السلام؛ ديدگاه‌ها، چالش‌ها و رويكرد نو به مساله؛

y فوايد پيوستگي آيات از منظر موافقان و مخالفان.

چکیده مقالات

عروج حضرت عيسي علیه السلام؛ ديدگاه‌ها، چالش‌ها و رويكرد نو به مساله

قرآن كريم موضوع وفات و رفع عيسي علیه السلام را در پنج آيه مطرح كرده است. اطلاق كلمه «توفي» در قرآن بر مرگ و خواب موجب شده است كه مفسران در تبيين وفات عيسي علیه السلام و كيفيت آن دچار اختلاف شوند. اين مقاله بعد از گردآوري و نظام‌بخشي ديدگاه‌هاي تمام مفسران شيعه و اهل تسنن در اين باره، با روش تحليل محتواي كيفي (توصيفي تحليلي)، به تجزيه و تحليل و نقد استدلال‌هاي مفسران پرداخته و سرانجام با تكيه بر روش تفسير قرآن به قرآن، به اين نتيجه دست يافته است كه اقتضاي جمع ميان آيات قرآن اين است كه حضرت عيسي علیه السلام به صورت زنده، توأمان با جسم و روح به آسمان رفع و توفي شده است و ديدگاه‌هاي ديگر از جمله احتمال مرگ طبيعي و عادي حضرت عيسي علیه السلام پيش از عروج جسم او به آسمان كه در عرض احتمال‌هاي ديگر در ضمن ديدگاه دو مفسر بزرگ معاصر شيعه (علامه طباطبايي و آيت الله جوادي آملي) مطرح شده است، غير قابل پذيرش مي‌باشد.

تحليلي درباره عفو الهي از پيامبر صلی الله علیه و آله بر محور آيه 43 سوره توبه[4]

از نظر مسلمانان، پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله معصوم بوده و اين عقيده برآمده از تعليمات قرآني است. با وجود اين، آياتي در اين كتاب آسماني وجود دارد كه در ظاهر اين باور را به ترديد مي‌اندازد. از جمله اين آيات، آيه 43 سوره توبه مي‌باشد. در اين آيه در مورد عفو خداي متعال نسبت به پيامبر صلی الله علیه و آله، ديدگاه‌هاي متفاوتي بين مفسران وجود دارد كه مجموع اين ديدگاه‌ها در مقاله حاضر، در پنج ديدگاه ارائه و بررسي شده است. سپس با ارائه تحليلي ادبي اجتماعي از آيه شريفه مبتني بر فضاي نزول، ضمن رد هر پنج ديدگاه، اثبات شده كه توبيخ و عفو خداوند در اين آيه شريفه ابداً در ارتباط با رسول خدا صلی الله علیه و آله نبوده است و در عين حال ناظر به منافقان نيز نمي‌باشد، بلكه متوجه گروه‌هايي از مسلمانان ضعيف الايمان بوده است كه اجازه پيامبر به منافقان مدينه مبني بر عدم شركت در جنگ تبوك را بهانه‌اي براي استيذان خود براي تخلف از شركت در جنگ قرار داده بودند. همچنين اثبات شده است كه اجازه رسول خدا صلی الله علیه و آله به منافقان مدينه براي تخلف از جنگ، اقدامي كاملاً بايسته و از روي مصلحت بوده و مورد تأييد خداي تعالي بوده است. اين برداشت از آيه شريفه كاملاً منطبق بر روايت منقول از امام رضا علیه السلام است كه آيه مورد بحث را از باب «اياك اعني واسمعي يا جاره» مي‌داند، البته با تحليلي متفاوت از اين روايت.

سايت اختصاصي: jqr.isca.ac.ir

نشاني: مشهد، خيابان شهيد رجايي، دفتر تبليغات اسلامي، فصل‌نامه پژوهش‌هاي قرآني.

------------------------

منابع تحقیق: دو فصل‌نامه فقه مقارن[1][2]

رتبه علمي: علمي - پژوهشي (علوم انساني).

دوره انتشار: دوفصل‌نامه.

صاحب امتياز: دانشگاه مذاهب اسلامي.

مدير مسئول: حجه الاسلام و المسلمین احمد مبلغي.

سردبير: عابدين مؤمني.

اهداف

1. ترویج فقه مقارن و مطالعات تطبیقی در عرصه فقه و اصول متناسب با نیازهای جهان اسلام؛

2. زمینه سازی برای تعامل علمی و فقهی بین علمای مذاهب اسلامی؛

3. معرفی ابعاد فقه مقارن و پژوهشهای معطوف به هم گرایی و انسجام اسلامی؛

4. پاسخگویی به شبهات و مسائل نوپیدا در زمینه فقه و حقوق؛

5. افزایش آگاهی دانشجویان و طلاب شیعه و اهل‌سنت در باب فقه مقارن در جهت رفع نیازهای علمی و دینی جهان اسلام؛

6. ایجاد بستری مناسب برای حرکت به سوی امت واحده اسلامی؛

مقالات آخرین شماره[3]

• فقه مقارن راهي براي كشف حقيقت (سرمقاله)؛

• ولايت فقيه از ديدگاه مذاهب فقهي اسلامي؛

• رابطه استفاده از قياس و دليل عقل در استنباط احكام؛

• بررسي تحليلي و انتقادي شرط استفاده از سلاح در جرم محاربه از منظر فقه مقارن؛

• بررسي حكم موسيقي بر اساس مقاصد شريعت؛

• پيوند عضو پس از اجراي حد و قصاص از ديدگاه مذاهب فقهي؛

• لعان در نظام حقوقي اسلام و ظرفيت‌هاي آن در كاهش جنايات ناشي از بدبيني و خيانت در خانواده.

چکیده مقالات

بررسي حكم موسيقي بر اساس مقاصد شريعت

حليت طيبات و تحريم خبائث از مواضع دين مبين اسلام است؛ بر همين اساس است كه اسلام توحيد را واجب و رمز پيروزي بشريت قرار داده و در مقابل، شرك را تحريم كرده است. اين قاعده در تمام عرصه‌هاي زندگي انسان رعايت شده است و اگر در جايي به ظاهر خلاف آن مشاهده شود، حتماً در پس آن حكمتي نهفته است. عده‌اي بر آنند كه اسلام هنر را به طور كلي و موسيقي را به طور خاص تحريم كرده است. اين افراد كوشش مي‌كنند براي ادعاي خود دلايلي بياورند؛ اما شارع حكيم به اين اصل پايبند است كه حكم هر مسأله را بر اساس جلب منافع و دفع مفاسد صادر نمايد. هنر از جمله منافعي است كه از زندگي انسان جدا نمي‌شود و در شرايطي كه سبب كمك‌رساني به اسلام و مسلمانان باشد، به آن امر هم مي‌شود. با اين وصف، گاهي از هنر به گونه‌هاي مختلف و در شرايط متفاوت، با شيوه‌هاي ناپسند عليه اسلام و بشريت استفاده مي‌شود. در اين پژوهش، ابتدا موسيقي و مقاصد شريعت را تعريف نموده، سپس به بيان ارتباط ميان موسيقي و مقاصد مي‌پردازيم و با بررسي نصوص موجود در اين موضوع، به اين نتيجه مي‌رسيم كه موسيقي در تمام شرايط يك حكم ندارد. روش كار در اين پژوهش، توصيفي تحليلي است.

«طواف نساء» اماميان و «طواف وداع» سنيان؛ گسست‌ها و پيوست‌ها[4]

از جمله مهم‌ترين اعمال موجود در پايان مناسك حج اماميه، «طواف نساء» است. اين در حالي است كه فقيهان مذاهب مهم اهل سنت، طواف ديگري به نام «طواف وداع» را واجب مي‌انگارند. نسبت سنجي و موازنه ميان اين دو طواف و بازنگري ويژگي‌هاي آن دو از دريچه‌هاي مختلف، مسأله‌اي است نيازمند پژوهش كه به رغم كاركردهاي فراوان در شكل‌گيري تصويري هر چه بهتر از باورهاي فقهي هر يك از مذاهب اسلامي و پاسخگويي به پرسش‌هاي پيرامون يگانه يا دوانگاري اين طواف‌ها، از دايره قلم‌زني دانشيان و فقه‌پژوهان مسلمان به دور مانده است. نوشتار پيش رو، با مطالعه‌اي تطبيقي سعي در برجسته نمودن تقابلات و تعاملات اين دو طواف داشته است. روشن شدن تفاوت‌هايي همچون عنوان، زمان شروع عمل، مكلفان دو طواف، وجوب در عمره مفرده و آثار اين دو كه مانع از يگانه انگاشتن اين دو طواف مي‌گردد، علي‌رغم وجود شباهت‌هايي در نحوه اجرا، شرايط و واجبات، عموميت و نوع وجوب، از جمله نتايج اين بحث است.

نشاني: تهران، خيابان انقلاب، خيابان فلسطين جنوبي، خيابان شهيد مهرداد روانمهر، پلاك 3، دانشگاه مذاهب اسلامي.

سايت: fiqhemoqaran.mazaheb.ac.ir

تلفن: 66407712 (021)

------------------------